Charlotte Bollaert behaalde in 2014 een Master in het Vertalen (Engels – Russisch). Tijdens die eerste opleiding spendeerde ze een semester in Rusland, liep ze stage als vertaler in Groot-Brittannië en als docent Engels in Rusland. In 2015behaalde ze een Master in de Oost-Europese talen en Culturen (Russisch – Pools), een opleiding waar ze voor koos om de culturele, literaire en historische achtergrond die ze in haar eerste studie miste, bij te schaven. Tijdens haar master aan de Slavistiek kreeg ze de kans om een semester in Belarus te studeren. Ze voerde er voor haar masterscriptie onderzoek naar de taalsituatie in het land. In april 2015 ging ze aan de slag als assistent aan de afdeling Russisch van de vakgroep Vertalen, Tolken en Communicatie van de Universiteit Gent, waar ze momenteel aan een doctoraatsonderzoek over de receptie van Jean-Paul Sartre in Rusland werkt.
De taalsituatie in Belarus door de ogen van de jongere generatie: een veldonderzoek aan de Staatsuniversiteit van Brest
De keuze voor het onderwerp van mijn masterscriptie groeide voort uit mijn verblijf in Belarus tijdens mijn thesisjaar. Ik werd er geconfronteerd met een complexe linguïstische realiteit, waarvan al snel bleek dat er bij ons nog niet zo heel veel onderzoek naar was gevoerd. Dat was voor mij een motivatie om op relatief kleine schaal de taalsituatie in het land en specifieker onder universiteitsstudenten in de provinciestad Brest, in kaart te willen brengen. Mijn scriptieonderzoek kadert zich in binnen het gebied van de sociolinguïstiek en is vooral empirisch van aard. Ik verzamelde mijn gegevens aan de hand van enquêtes, die zijn dan ook vooral kwantitatief, het onderzoek bestond echter ook uit een beperkter kwalitatief luik. Het was enerzijds de bedoeling om aan de hand van die kwantitatieve gegevens, statistische vaststellingen te kunnen maken wat betreft het taalgedrag, de attitudes en algemener de taalsituatie onder jongeren in Brest. Anderzijds peilde ik ook naar de opinie van de respondenten over hun taalgedrag en die taalsituatie.
Allereerst wordt in mijn onderzoek een theoretisch kader voorgesteld, het bredere kader waarin mijn onderzoek zich situeert. Er worden er een aantal cruciale termen om de taalsituatie in het land te bespreken, toegelicht, namelijk bilinguïsme en diglossie, taalbeleid, taalideologieën en taalattitudes, en het begrip moedertaal. Vervolgens komt de aangewende methodologie aan bod; hoe de gegevens verzameld werden, hoe de uiteindelijke steekproef van 161 respondenten geselecteerd werd, hoe de gegevens verwerkt werden, etc. Daaropvolgend komt het feitelijke onderzoeksgedeelte aan bod en worden de verkregen resultaten besproken.
Mijn resultaten kwamen in de grote lijnen overeen met het al bestaande onderzoek naar de taalsituatie in Belarus, maar waren in een zekere zin ook vernieuwend door de focus op het perifere provinciecentrum Brest. Het onderzoek heeft aangetoond en bevestigd dat de positie van het Russisch in alle levenssferen van jongeren primeerde boven die van het Belarussisch. Er werden verbanden gelegd tussen het geobserveerde taalgedrag, de attitudes en opinies van de respondenten en verschillende vormen van taalideologieën op verscheidene niveaus, evenals het taalbeleid van de staat. Daarnaast werd een duidelijke correlatie geobserveerd tussen de rurale en stedelijke afkomst van de respondenten en hun positie op het taalparadigma, waar ruraal steevast correleerde met de keuze voor het Belarussisch en stedelijk met de keuze voor het Russisch. Een ander belangrijk aspect was dat hoewel de verzamelde gegevens in staat stelden een algemeen beeld van de taalsituatie te schetsen, er achter die gegevens een complexe, moeilijk te ontrafelen realiteit schuilde. Jongeren bleken moeite te hebben om een positionering in te nemen tegenover de taalkwestie. Het was voor hun vaak onduidelijk welke rol het Belarussisch op heden speelde en hoe dat in de toekomst zou evolueren. Het debat over de taalsituatie bleek vooral emotioneel geladen en hangt samen met moeilijk tastbare begrippen als cultuur, identiteit en individualiteit. Begrippen die in Belarus dermate geconnoteerd en gepolariseerd zijn geworden in de voorbije decennia, dat ze zelfdefinitie en –perceptie in de weg lijken te staan.