Programma
14.00u-14.15u: inleiding
14.15u-15.15u: Wim Coudenys – “Historici schrijven van het verleden naar het heden, maar kijken van het heden naar het verleden.” Over de canon van de Russische geschiedenis
Geschiedenis is niet wat in het verleden gebeurd is, maar wat gezegd wordt dat er gebeurd is. Deze waarheid geldt ook voor de Russische geschiedenis, al zijn we ons hiervan zelden bewust. Ze staat ver van ons af en kennen haar slechts voor zover ze onze eigen (vertrouwde?) geschiedenis doorkruist. Deze presentatie gaat dieper in op het ontstaan van de historiografie als discipline in de Russische 18e eeuw, de ‘ontdekking’ van het verleden en de pogingen om de ‘stilte van Moskovië’ te doorbreken. Daarnaast focust de lezing op p de interne, narratieve logica van de Russische historiografie en hoe deze het ‘uitzicht’ van de Russische geschiedenis bepaald heeft. Aan de hand van een aantal voorbeelden wordt duidelijk hoe het resultaat hiervan – de Russische historische canon – steeds door het heden gekleurd wordt, maar tegelijkertijd ook dat heden (en het gedrag van president Poetin) stuurt.
15.15u-16.15u: Karel Berkhoff – “Ere zij Oekraïne, Ere zij de Helden”. Hoe Oekraïense politici en historici de Grote Vaderlandse Oorlog afdankten en radicale nationalisten tot vrijheidsstrijders uitriepen
Oekraïners als onschuldige helden en slachtoffers in de jaren 1930 en 1940 Stepan Bandera (1909-1959) van de Organisatie van Oekraïense Nationalisten als schrikbeeld, idool en staatsheld; Continuïteiten met de sovjetperiode: van staatswege vaststellen wie een “held” was; parochiale debatten; marginalisering van de Holocaust.
16.15u-16-45u: Koffiepauze
16.45u-18.00u: Sander Brouwer – De geschiedenis herhaalt zich: Poetins politieke poëtica
De politieke cultuur van de huidige Russische overheid baseert zich duidelijk op zeer uitgesproken historische claims en daarmee op een geschiedbeeld: al of niet vermeende vijanden worden consequent ingepast in het stramien van de ‘fascistische’ tegenstander van de Sovjet Unie ten tijde van de Tweede Wereldoorlog (“de geschiedenis herhaalt zich”). Om dat beeld te analyseren is het niet genoeg alleen te kijken naar inhoudelijke elementen, maar ook naar de vorm: wat voor een type chronologie wordt gehanteerd. Dit doen we steekproefsgewijs aan de hand van een aantal media waarvan het Poetin-bewind zich graag bedient: bioscoop- en TV-films, TV-documentaires, openbare ceremonies zoals
feestdagen, etc.
18.00u-18.30u: rondetafelgesprek