Nel Grillaert (Universiteit Gent)
In het merendeel van de standaard historische overzichten van de wijsbegeerte, wordt er ofwel geen melding gemaakt van de Russische filosofie, ofwel wordt die als voetnoot behandeld. Vele Westerse denkers zijn zelfs van mening dat Rusland geen echte filosofische traditie heeft. Deze opvatting staat in contrast met het succes dat de negentiende-eeuwse Russische klassiekers tot op de dag van vandaag bij een breed en internationaal lezerspubliek hebben, een succes dat deels te verklaren is door de universeel filosofische vragen die zij opwerpen. Het feit dat o.a. de romans van Fëdor Dostoevskij en Lev Tolstoj als inspiratiebron gelden voor een heel spectrum van Westerse denkers en wijsgerige stromingen (Nietzsche, Wittgenstein, de existentialisten, …) staaft hun moreel-filosofische appel.
Het uitgangspunt van deze lezing is de sterke interactie tussen filosofie en literatuur in het negentiende en vroeg-twintigste eeuwse Russische culturele klimaat. Bij gebrek aan een eigen filosofisch discours en onder druk van de zware censuur, heeft de Russische filosofie zich gaandeweg ontwikkeld onder de paraplu van de literatuur. Schrijvers zoals Ivan Turgenev, Fëdor Dostoevskij en Lev Tolstoj – reeds in hun tijd beschouwd als invloedrijke stemmen in het publieke debat – gaven in hun literaire werken niet enkel uitdrukking aan, maar zochten ook het debat op met de ideologieën van hun tijd en hebben op die manier
een onmiskenbare stempel gedrukt op de Russische ideeëngeschiedenis. Rond de vorige eeuwwisseling ontwikkelt zich dan een generatie van Russische filosofen die zich in de ontwikkeling van hun denken in belangrijke mate beroepen op de negentiende-eeuwse literaire erfenis. In deze lezing zal de literair-filosofische traditie in de Russische cultuurgeschiedenis in kaart worden gebracht aan de hand van een specifieke case-study, nl.de receptie van Nietzsche in Rusland.