Amber Ivanov (Bulgaarse Academie voor Wetenschappen, Sofia)
Abstract
In de loop van de 14e eeuw worden nieuwe vertalingen van hagiografische teksten geïntroduceerd in het Kerkslavisch: vooral de werken van Byzantijnse auteurs, zoals de 10e-eeuwse hagiograaf Symeon Metafrastes, kennen plots een bloeiende populariteit. Hoewel – of net omdat? – ze pas later worden ‘ontdekt’ in de Slavische wereld, doen deze immens populaire Griekse herwerkingen slechts in een beperkte selectie hun intrede in de Slavische receptie. Zowel vanuit de byzantinistiek als de paleoslavistiek zijn de zogeheten Metafrastische versies van heiligenlevens nog steeds erg weinig of enkel sporadisch het onderwerp (geweest) voor wetenschappelijk onderzoek, enerzijds omwille van het grote aantal Griekse handschriften en anderzijds omwille van de latere datering in de Slavische schriftcultuur. Daardoor blijven grote vragen tot op de dag van vandaag open.
Enkele pogingen tot het systematisch kaderen van deze Slavische receptie bestaan alvast (Ivanova 2004; Vuković 2021, 2024), maar representeren slechts het prille begin. Tijdens deze lezing bespreek ik de bestudering van de Slavische vertaling van het heiligenleven van de zusters Menodora, Metrodora en Nimfodora (10 Sept.; BHBS: 199-200) als case study, waarvan enkel de Metafrastische versie is overgeleverd. Deze tekst wordt vervolgens afgetoetst in een vergelijkende analyse met de Metafrastische tekst van de heilige Thecla (24 Sept.; Ivanov 2019, 2021) met behulp van de Griekse originele teksten. Naast een zuiver tekst-kritische benadering, kijk ik naar de historische context, het hagiografische corpus gewijd aan de heiligen in het Slavisch en de rol van deze latere vertalingen voor het 14e-eeuwse doelpubliek. Op deze manier wil ik stapsgewijs een bredere, maar vooral ook concrete blik werpen op de Metafrastische vertaalslag in het Kerkslavisch.
Bio
Amber Ivanov is aangesteld als postdoctoraal onderzoeker aan het Instituut voor Literatuur van de Bulgaarse Academie voor Wetenschappen sinds 2023, waar ze werkt op zowel individuele als andere lopende onderzoeksprojecten in de sectie Oudbulgaarse literatuur. Ze is alumna van de Universiteit Gent, met studies in Klassieke filologie (Grieks en Latijn; 2014, 2015) en een doctoraat in Oost-Europese talen en culturen (Paleoslavistiek; 2023), alsook van de Universiteit van Sofia “Sv. Kliment Ohridski” (MA in Paleoslavistiek; 2016). Haar onderzoeksexpertise ligt in tekstkritiek, manuscriptenstudies en hagiologie.