Peter Vermeersch (KU Leuven)
Europese beleidsdebatten over de precaire maatschappelijke, politieke en economische situatie van (het merendeel van) de Romabevolking in Europa zijn niet nieuw. Al in de vroege jaren negentig trokken internationale niet-gouvernementele organisaties aan de alarmbel. Ze wezen toen op de uitsluitingsmechanismen en marginaliseringstendensen waarvan vooral de Roma in Centraal en Oost-Europa te lijden hadden. Nationale overheden voerden er bovendien geen adequaat beleid. Sinds de
uitbreiding van de EU naar Centraal Europa klinkt het debat luider en zijn ook de instellingen van de EU zich expliciet gaat buigen over de aanhoudende Romaproblematiek. Er is een nieuwe kritische fase aangebroken: de EU-instellingen bouwen voort op de inzichten en interpretatiekaders die zijn ontstaan in eerdere internationale beleidsdiscussies, maar ze definiëren ook nieuwe prioriteiten. Daardoor beïnvloeden ze de initiatieven van andere internationale organisaties en van Roma-activisten.
De betrokkenheid van de EU vertegenwoordigt dus niet alleen de meest recente fase van een al eerder ingezette (en verre van afgelopen) beleidsdiscussie waarin Europese instellingen, nationale overheden en Roma-activisten elk een stem hebben. In deze recente fase zijn er ook nieuwe assen van competitie tussen deze verschillende actoren ontstaan. We hebben met andere woorden te maken met een Europese discursieve ruimte waarbinnen de vorming en contestatie plaatsgrijpt van nieuwe beleidskaders en narratieven met betrekking tot de Roma. Deze lezing is een korte verkenning van deze nieuwe Europese discursieve ruimte.