Slavische films – seizoen 2017-2018

Rusland, 1925 – Sergej Eisenstein

Bronenosets Potjomkin of Pantserkruiser Potjomkin is een absolute klassieker van de wereldvermaarde Eisenstein. De Sovjetregisseur maakte deze film om de eerste revolutie van de twintigste eeuw op Russische bodem, de opstand van 1905, te herdenken. Als uitgangspunt nam Eisenstein niet de opstanden in Sint-Petersburg als centraal thema, maar wel de muiterij die ontstond op een pantserkruiser van de Keizerlijke Zwarte Zeevloot in de (toen nog) Russische havenstad Odessa. Het is dan wel een stomme film, toch heeft hij door zijn experimentele karakter hele generaties filmmakers beïnvloed en de filmgeschiedenis mee een gezicht gegeven. De beroemde trappenscène vormde nadien een bron van inspiratie voor kaskrakers als The Godfather, The Untouchables en Star Wars.

Rusland, 1928 – Sergej Eisenstein

Het is onmogelijk om over de Russische Revolutie in film of zelfs de revolutie in films te spreken zonder ook Eisensteins Oktjabr te vermelden. De film is ook wel gekend als 10 Days That Shook the World, wat voor een internationaal publiek (zeker in die tijd) beter weergaf waar het allemaal rond draaide: een revolutie die de hele wereldorde zou veranderen. Eisenstein maakte de film ter gelegenheid van het tienjarig jubileum van de Russische Revolutie. De film is niet minder experimenteel dan Bronenosets Potjomkin en geeft een intrigerend beeld van het revolutiejaar 1917 (dat dus langer duurde dan de tien dagen uit de Engelstalige titel), vanaf de Februarirevolutie tot en met de Oktoberrevolutie. De film kreeg veel kritiek in Sovjet-Rusland, precies omdat hij te experimenteel en formalistisch was. Vandaag wordt de film als een van de belangrijkste films uit de filmgeschiedenis beschouwd.

Bulgarije, 1988 – Ivan Andonov

Vtsjera is een Bulgaarse cultfilm over de vreedzame en stille, maar beslissende opstand van een groep middelbareschoolstudenten tegen de waarden van hun leerkrachten en van de Bulgaarse communistische samenleving. De film vertelt het verhaal van een eliteschool waar de kinderen van hooggeplaatste communistische ambtenaren opgeleid worden. De personages gaan volledig op in hun eigen jeugdige leven dat in schril contrast staat met het absurde en onderdrukkende regime. De film werd uitgebracht in 1988, maar de gebeurtenissen in het verhaal spelen zich af in de jaren 1960. In werkelijkheid is de film een sterke kritiek op het Bulgaarse politieke systeem van de late jaren 80.

Slovenië, 1997 – Andrej Kosak

Outsider is een van de populairste Sloveense films uit de jaren 90. We schrijven Slovenië, 1979. Sead, de zoon van een Sloveense moeder en een Bosnische vader, komt in Ljubljana terecht wanneer zijn vader, een officier in het Joegoslavische leger, een nieuwe post krijgt in de Sloveense hoofdstad. Op school verliest Sead algauw zijn hart aan Metka, een Sloveens meisje, en aan punk, de muziek van de rebelse jeugd in het Slovenië van de jaren 70. De film is Seads verhaal van persoonlijke revolte en rebellie – tegen het socialisme, de harde wil van zijn vader, de Sloveense elite. Grote conflicten zijn onvermijdelijk, net als het tragische einde.

Polen, 2013 – Andrzej Wajda

n deze opzwepende biopic brengt Andrzej Wajda het tumultueuze leven van Lech Wałęsa: van arbeider op een scheepswerf, over vakbondsleider en Nobelprijswinnaar voor de Vrede tot de eerste democratisch verkozen president van Polen. Naast zijn rol in de protesten, vaak geïllustreerd met archiefbeelden uit die tijd, gunt de film ons ook een blik in Wałęsa’s gezinsleven. Met Wałęsa. Człowiek z nadziei voltooit Wajda zijn trilogie over communistisch Polen, lang voordien gestart met Człowiek z marmuru (Man of Marble, 1977) en Człowiek z żelaza (Man of Iron, 1981).

Servië, 2012 – Vladimir Milovanović

Precies tien jaar na de revolutie van 5 oktober 2000,  keert Branko Ilić terug naar Belgrado. Hij was een van de leiders van de studentenbeweging Otpor, die een cruciale rol speelde in de val van het regime van Slobodan Milošević. Samen met Branko Ilić worden we in deze documentaire van Vladimir Milovanović, waarin fictie en realiteit door elkaar lopen, geconfronteerd met de twee gezichten van ‘zijn’ revolutie, de vurige toekomstdromen en de uiteindelijke realiteit. De hoopvolle wensdromen blijken voor de helft of helemaal niet gerealiseerd, of zelfs helemaal vergeten. Deze knappe blik op een revolutie die haar eigen kinderen heeft opgegeten, stelt de vraag of de revolutie eigenlijk geen wrede postmoderne parodie op zichzelf is.

Oekraïne, 2014 – Sergej Loznitsa

Sergej Loznitsa verbeeldt in de documentairefilm Majdan de kroniek van de Euromajdanbeweging (2013-2014), de burgerlijke protestbeweging tegen het regime van president Janoekovitsj in Oekraïne. De documentaire neemt de tijd om de evolutie te tonen van de vreedzame betogingen op het Onafhankelijkheidsplein in Kiev naar de bloederige gevechten tussen betogers en oproerpolitie aan het einde van de opstand. Majdan is geen Hollywoodblockbuster met overweldigende special effects. De documentaire sleept de kijker mee door op een integere manier, zonder commentaar, te tonen hoe (een poging tot) revolutie eruitziet als je er middenin staat.