Home

Bruno De Cordier (Universiteit Gent)

Abstract

In de late negentiende eeuw trokken talrijke West- en Centraal-Europese ondernemers, kaders, gespecialiseerde arbeiders en vaklieden naar Oekraïne, aangetrokken door de snelle industriële expansie in het tsarenrijk waar het land toen deel van uitmaakte. Onder hen, duizenden Belgen. Die streken vooral neer in het Donetsbekken – Donbas – met zijn steenkoolwinning, metaalindustrie en talrijke toeleveringsindustrieën. Er opereerden niet alleen fabrieken met Belgische kapitaal, in nederzettingen als Konstantinovka, Jenakijeve, Makijivka, … leefden ook een tijd lang Belgische gemeenschappen. In deze lezing nemen we een stuk gedeelde sociaaleconomische geschiedenis tussen de Lage Landen en het oosten van Europa onder de loep.  We gaan in op de achtergrond van de Belgen die naar Oekraïne trokken, de rol die zij – naast andere West-Europeanen en, uiteraard, lokale actoren – speelden in de industriële uitbouw in het zuidoosten van Oekraïne, en hoe ook zij uiteindelijk botsten op de sociale spanningen die gepaard gingen met industrialisering. We staan ook stil bij het belang van deze episode in de nationale geschiedschrijving van Oekraïne.

Bio

Bruno De Cordier is hoofddocent aan de Vakgroep Conflict- en Ontwikkelingsstudies, Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen

Merel De Keyzer (Universiteit Gent)

Abstract

Sinds de herverkiezing van Vladimir Poetin in 2012 wordt het autoritarisme in Rusland geconsolideerd. In deze context, waarin “traditionele waarden” verkondigd worden als dé fundamenten van de Russische samenleving, wordt het moreel welzijn van de jonge generatie bovenaan de nationale agenda gezet. Paniekerige berichtgevingen in officiële media over de zogenaamde massale deelname van jongeren aan de anticorruptie-protesten van 2017-2018 en doemberichten over de vermeende schadelijke invloed van het Westen op jongeren vloeien samen in een discours over de precaire situatie waarin de Russische jeugd zich vandaag zou bevinden: zij zouden het risico lopen op te groeien tot volwassenen die vervreemd zijn van “traditionele Russische waarden”. In dit officiële verhaal is er weinig tot geen ruimte voor de stemmen van de jeugd zelf. Bovendien raken de visies van jongeren die niet aansluiten bij de officiële discoursvorming al helemaal zoek in het sociopolitieke debat. Afwijkende zelfexpressie van de jonge generatie is enorm beperkt, maar de weinige ruimte die nog overblijft, wordt toch vlijtig benut door jongeren. Zo nemen ze hun toevlucht tot verscheidene vormen van woordkunst, waaronder lyrische muziek. Die kunnen dankzij het internet en sociale media makkelijk verspreid worden, althans totdat in de jaren 2020 die dragers alsmaar vaker in het vizier van de autoriteiten komen te liggen.

In deze lezing bespreek ik hoe in het oeuvre van indierockband Komsomol’sk (2017–2023) literaire traditie, internetcultuur en humor elkaar kruisen en zo vorm geven aan de stem van een segment van de Russische jeugd dat weinig tot geen ruimte krijgt in het sociopolitieke debat. Aan de hand van songteksten illustreer ik specifieke methodes waarmee de bandleden hun lyrische wereld tastbaar maken. Centraal hierin staat Komsomol’sks ludieke omgang met velerlei inspiratiebronnen, die de basis vormt van een speelse veerkracht. De transformaties in het oeuvre van Komsomol’sk doorheen de tijd, alsook het uiteenvallen van de band verduidelijken tegelijk hoe uitdagend het is voor jonge, Russische artiesten om het kluwen aan tegenstrijdige discoursen, gestuwd door zowel de overheid als verschillende sociale actoren, te navigeren.

Bio

Merel De Keyzer is sinds oktober 2023 doctoraatsonderzoeker aan de vakgroep Talen en Culturen van de Universiteit Gent. Ze is lid van het kenniscentrum CERISE (Centre for Russian, International Socio-Political and Economic Studies), onderdeel van het Eureast Platform van Universiteit Gent. Haar voornaamste onderzoeksinteresse is de intersectie van jeugdcultuur en cultuurpolitiek. Ze behaalde een Master of Arts in Oost-Europese Talen en Culturen (2021-2022) met een onderzoek naar Westerse young-adultliteratuur in Russische vertaling. In haar doctoraatsproject bestudeert ze dynamieken van stilteΛstem in de woordkunst van jonge, Russische auteurs die doorheen de sociopolitieke transformatie van 2012-2022 vervreemd raakten van het officiële discours in Rusland.

Stef Jansen (University of Sarajevo (Bosnia and Herzegovina) 

Abstract

In this talk I propose the concept of border-as-spectre to sharpen our understanding of bordering as a live, open-ended process. When scholars emphasise the contingency of state borders, this usually concerns the past: our critical analysis then questions official narratives of naturalness, necessity and national destiny. I seek to extend that alertness to contingency into the future, i.e. to encounters with non-yet-borders that, one day, may or may not be fully stabilised into state borders. I investigate the conditions in which such not-yet-borders can acquire affective potency, whether in the form of hope or of apprehension. My empirical case focuses on the latter: on encounters with a not-yet-border that is perceived as a threat. It concerns the intra-state boundary between two entities of the supervised state of Bosnia and Herzegovina, as experienced from Sarajevo, a city whose outskirts are demarcated by that boundary. In this talk I reconstruct the brief history of this boundary and trace the escalating Serbian ethnonationalist campaign to harden and ultimately upgrade it into a state border. In that way I propose the border-as-spectre as a heuristic for anthropological reasoning about sharpened, negatively intoned affective attunement to the contingency of state/border assemblages.

Bio

Social anthropologist Stef Jansen is professor at the University of Sarajevo (Bosnia and Herzegovina) and honorary professor at the University of Manchester (UK). His ethnographic studies in the post-Yugoslav states have focused, amongst other things, on questions of home, hope, the state, borders, political subjectivity, social transformations and everyday geopolitics. For more information, see https://stefjansenweb.wordpress.com/